اصطلاح «ملی گرایی»، دردهه ها ی اخیرازراه ترجمه اززبان های اروپایی وارد زبان فارسی شده است ومعنای درستی ندارد.

اینک که ازاشاره اجمالی به برخی ازنکته هایی که دراین بررسی ها به لحاظ مبنایی رعایت کرده ام، فارغ شدم، باردیگربه موضوع این تاملات (ایران) بازمی گردم.

ایران زمین سرزمین همه «ایرانیان» است. «ایرانیان» نام عام همه «ما»، یعنی مردمانی است که به طورتاریخی، ازکهن ترین روزگاران، درآن سکونت گزیده وتقدیرتاریخی آن سرزمین وتقدیرتاریخی خود را رقم زده اند. این «ما» هیچ قید وتخصیصی ندارد وهیچ قید وتخصیصی نباید به هیچ نامی وبه هیچ بهانه ای برآن وارد شود. این «ما» برهمه مردم ایران شمول دارد وهیچ ایرانی را نمی توان به هیچ نامی وهیچ بهانه ای ازشمول عام آن خارج کرد.

این «ما» فرآورده وحدت کلمه سیاسی نیست، به طورتاریخی نیزچنین نبوده است، بلکه، مانند خود ایران زمین، به طورخود جوش، وحدتی درکثرت است. این «ما» کثرت همه ایرانیانی است که ازهزاره های پیشین، درزمان هایی وازمکان های گوناگون، مهاجرت کرده واین سرزمین بزرگ را برای سکونت خود برگزیده اند، سهمی درنیک وبد آن دارند وتاریخ، تمدن وفرهنگ آن را آفریده اند.

همه ایرانیانی که ازکهن ترین روزگاران تا کنون دربخش هایی ازایران زمین ساکن شده اند، درگذرتاریخ، به «ملت» درمعنای دقیق وجدید آن تبدیل شده اند. تبدیل ایرانیان به یک «ملت»، به لحاظ تاریخی، بسیارزود ممکن شده است. اگرچه واژه ملت درتداول جدید آن درآغازدوران جدید تکوین پیدا کرده ومضمون مفهوم آن نیزدردوران جدید تعین پیدا کرده است، اما واقعیت آن، درایران، به سده های پیش ازدوران جدید تعلق دارد ودرشرایط متفاوتی نیزپدیدارشدن واژه وتعین مضمون آن ممکن شده است.

اصطلاح «ملی گرایی»، دردهه ها ی اخیرازراه ترجمه اززبان های اروپایی وارد زبان فارسی شده است ومعنای درستی ندارد. معادل این ترکیب، که درزبان فارسی جعل جدید است، درزبان های اروپایی تاریخی دارد که درایران شناخته شده نیست، اما این امرمانع ازآن نشده است که درپیکارهای ایدئولوژیکی – سیاسی مورد استفاده قرارگیرد. سبب این که ایرانیان خود را به عنوان ملتی واحد فهمیده، اما واژه ای برای آن جعل نکرده اند، این است که روند تبدیل به ملت درایران امری طبیعی بوده است. تحول معنایی واژه nation  درزبان های اروپایی با آغازروند تجزیه امپراتوری مقدس هم زمان است.

درواقع، معادل دقیق برای واژه nation   به لحاظ مضمونی و نه واژگانی، نه «ملت» که «ایران» است.

ایرانیان «ملیت» خود را درنام کشورخود فهمیده اند. درایران، به عنوان کشور، پیوسته، «ایران» عین «ملت» ایران بوده است.

این ملت واحد، دروحدت تاریخی – سیاسی آن، «یگانه» و«غیرقابل تجزیه» است، یعنی وحدتی درعین کثرت است. تمایزمیان دومفهوم ملت به عنوان «وحدت دروحدت» و«وحدت درکثرت» مهم ترین معیار ایضاح فرق میان «ملی گرایی» های آغازدوران جدید وفهم ملی «قدیم» ماست.

به نقل از«دیباچه ای برنظریه ی انحطاط ایران با ملاحظات مقدماتی درمفهوم ایران» انتشارات مینوی خرد – جواد طباطبایی

قسمت اول:

قسمت دوم: