ناصرالدین شاه که ازسفرسوم فرنگ برگشت ، وزیران و شاهزادگان را احضار نمود ، حرف شاه این بود که « در این سفرآنچه که ملاحظه کردیم تمام نظم وترقی اروپ به جهت این است که قانون دارند. ما هم عزم خود را جزم نموده ایم که در ایران قانونی
«.ایجاد نموده ، از روی قانون رفتار نماییم ، شما بنشینید وقانونی بنویسید
عباس میرزا ملک آرا که رئیس هیات پنج نفره قانون نویسی شده بود می نویسد: « هیچ کدام از ما حاضران که چیزی می فهمیدیم نتوانستیم عرض کنیم که بند اول قانون سلب امتیاز و خود سری از شخص همایون است وشما تمکین نخواهید فرمود، لاعلاج ،همه بلی بلی گفتیم
کتاب های حقوق اروپایی را امین الدوله برای ترجمه فرستاد. او آثارمعتبر سیاسی و حقوقی غربی را در کتاب خانه شخصی اش فراهم آورده بود . دستگاه دارالترجمه دولتی هم به کار افتاد . پس از یک چند ملک آرا استعفا داد و امین الدوله به جای او گمارده شد. همکاران وی از همان تربیت یافتگان جدید بودند.قوانینی که ماخذ اصلی قرار گرفتند، عبارت بودند ازمجموعه قوانین مدون ناپلیونی وبرخی قوانین اساسی اروپایی ،به قوانین دیگری هم مراجعه کردند ازجمله قانون اساسی مدحت پاشا، قوانینی که درکشورهای مسلمان مستعمره فرانسه جاری بودند، وقوانینی که انگلیسیان برای جامعه مسلمانان هند نهاده بودند . تاکید امین الدوله تنها بر قوانین اروپایی بود،واین با شیوه تفکرغربی اومی خواند.ترتیب کار چنین بود که هر جزوه ای که نوشته می شود نخست درمجلس امنای دولت خوانده شودوپس از تصویب به صحه شاه برسد. ملک آرا می نویسد: « از آغاز همان کسانی که به جزخوردن مال مردم وتقلب در حساب دیوان دیگر چیزی نمی دانستند،بنا گذاردند به ایراد گرفتن به قوانینی که سال ها حکمای فرنگستان زحمت ها در نوشتن آن کشیده بودند ». نایب السلطنه وزیر جنگ وداخله و امین السلطان وزیر اعظم نقشه قانون نویسی را برهم زدند. بازهم طلسم قانون نویسی نشکست…
امین الدوله می نویسد:”مطلقا وبلااستثنا یک خیال درست وطرح حسابی به مقصد اصابت نمی کند.حد س اعتمادالسلطنه هم درباره آن مجلس قانون نویسی راست درآمد”،«چند وقت دیگرکه زمستان می شود وهمه چیز منجمد می شود، این قصد ملوکانه هم انجماد خواهد گرفت».
قسمت اول:
[audio:https://goftar-berlin.de/wp-content/uploads/2013/05/2013-05-18_a.mp3]
قسمت دوم:
[audio:https://goftar-berlin.de/wp-content/uploads/2013/05/2013-05-18_b.mp3]
